Bescherm uw huid door uw darmflora te beschermen

Hoewel de darmmicrobiota het bekendst is van alle microbiota, is ze lang niet de enige in ons lichaam! De huid bezit haar eigen beschermende en even unieke microbiota. Nog verbazingwekkender is dat de darm- en huidmicrobiota voortdurend met elkaar in contact staan! De darmflora en huid werken bijgevolg samen dankzij een rechtstreekse verbinding, die de darm-huidas wordt genoemd. Deze as stelt deze organen in staat om hun beschermende rol samen te vervullen.

De darm-huidas: een doeltreffende wederzijdse bescherming

Hoewel deze twee organen op het eerste zicht ver uit elkaar liggen, zijn de darm en de huid toch nauw met elkaar verbonden. Bovendien worden er vaak huidaandoeningen vastgesteld als gevolg van spijsverteringsproblemen. De onderlinge communicatie verloopt via ons immuunsysteem, dat sterk aanwezig is in de darm: de darmmicrobiota is rechtstreeks verbonden met het immuunsysteem in de darm en regelt er de productie van cytokinen, i.e. moleculen die betrokken zijn bij de immuunrespons en bij ontstekingen, een belangrijke factor bij tal van huidproblemen.

Op dezelfde manier zijn de bacteriën van de darmmicrobiota in staat om verschillende metabolieten, en zelfs neurotransmitters (GABA, serotonine, acetylcholine...) te produceren, die in de bloedcirculatie terechtkomen en vervolgens een negatief of positief effect op de huid hebben. Daarnaast kan een emotioneel probleem (stress, onrust...) spijsverteringsproblemen en huidaandoeningen (eczeem, psoriasis ...) veroorzaken, die allemaal het gevolg zijn van een onevenwicht in de darmmicrobiota. Er kan dus eigenlijk over een hersen-darm-huidas worden gesproken! 

Een onevenwicht in de bacteriepopulaties in de darm kan bijgevolg het goede verloop van al deze, vaak essentiële, fysiologische reacties in de darm-huidas belemmeren.

Wat zijn de effecten van een dysbiose op de huid?

Een onevenwicht in de darmmicrobiota (dysbiose) vertaalt zich hoofdzakelijk in een verstoorde spijsvertering en een grotere immunologische gevoeligheid. Een dysbiose tast niet alleen de darmflora aan, maar ook het darmslijmvlies, dat een essentiële beschermende barrière is. Wanneer deze barrière wordt aangetast, komen er vreemde elementen in de bloedcirculatie terecht die een inflammatoire overreactie van het immuunsysteem veroorzaken. Omdat de huid via een cellulaire en bacteriële as met de darm verbonden is, ondergaat zij ook alle gevolgen van deze ontsteking. 

Dit vertaalt zich in irritatie, huiduitslag, acne, een blijvend droge huid, de onverwachte ontwikkeling van staphylococcus aureus, ...  Bovendien kan een zwakke darmflora een grotere gevoeligheid voor voedselallergieën tot gevolg hebben. Daarom komen bepaalde allergieën, ook voedselallergieën, op de huid tot uiting. 

Het belang van een evenwichtige darmmicrobiota voor een gezonde huid wordt dan ook vaak onderschat. Meerdere factoren kunnen tot een onevenwicht en bijgevolg een huidreactie leiden.

De grote families Lactobacillus (plantarum en rhamnosus GG) en Bifidobacterium zijn het talrijkst aanwezig in de darmflora. En ook de eerste die worden gemist! Door een aanvoer van deze probiotische stammen kan het evenwicht in de darmflora worden hersteld, aangezien ze ook van invloed zijn op de slijmvliesbarrière.

Hoe kan de microbiota van de huid worden hersteld?

Onze huid telt meer dan een miljoen bacteriën per cm²! En nog eens 10 keer zoveel zitten er op onze handen! De micro-organismen die hier terug te vinden zijn, zijn o.a. actinobacteriën, firmicutes, proteobacteriën, cyanobacteriën en bacteroidetes. Zeldzame soorten van de staphylococcus aureus en bepaalde gisten zoals de candida leven hier in goede verstandhouding zolang de microbiota in evenwicht is. We kunnen dus stellen dat de huidmicrobiota die een oppervlak van 1,5 tot 2 m² bestrijkt en 3 tot 5 kg weegt een heus continent van bacteriën is.

Een evoluerende huidmicrobiota

Niets lijkt minder op een microbiota dan een andere microbiota. Elke microbiota bevat immers een specifieke flora die evolueert naargelang de leeftijd en omgeving, maar ook in functie van de plaats op het lichaam. Er onderscheiden zich twee flora:

• de residente flora: deze is aanwezig vanaf de eerste levensjaren en bevindt zich in de lederhuid. De bacteriepopulatie blijft stabiel en vernieuwt zichzelf spontaan.
• de transitoire flora: deze bevindt zich aan het huidoppervlak (epidermis) en evolueert voortdurend naargelang de omgevingsfactoren, activiteiten enz. De huidflora komt gemakkelijk in contact met pathogenen omdat ze als beschermingsbarrière voor het menselijk lichaam fungeert.

De bacteriën van de huidmicrobiota voeden zich met klierafscheiding, afvalstoffen uit cellen of microben waarmee ze sporadisch in contact komen. Deze goede bacteriën hebben bijgevolg vanaf het eerste contact een beschermende rol tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Ze is bijgevolg heel belangrijk voor de gezondheid van de huid.

De effecten van een bacteriële disbalans op huidaandoeningen

Net als een darmdysbiose kan een huiddysbiose aan de oorsprong liggen van langdurige ongemakken. Een voorbeeld hiervan is acne, dat wordt veroorzaakt door een overgroei van de bacterie P. acnes of van gisten.

De microbiota (i.e. het hele ecosysteem waarin de bacteriën leven) kan uit balans zijn door giftige stoffen, het gebruik van agressieve producten op de huid, het gebruik van antibiotica, een overmatige blootstelling aan vrije radicalen (zon, luchtvervuiling). Een dysbiose treft elk huidtype en elk lichaamsdeel, waaronder ook de hoofdhuid. Op lange termijn vergroot ze de aftakeling van de cellen door oxidatieve stress en versnelt ze het verouderingsproces.

Een microbiota in evenwicht matigt daarentegen de schadelijke invloeden van uv-stralen omdat ze antioxiderende moleculen produceert. Ze bevordert het behoud van een zure pH (tussen 4,2 en 6,7) van de lipidenfilm, waardoor pathogenen zich er moeilijker kunnen vestigen. Littekenvorming verloopt ook beter door de aanwezigheid van goede commensale bacteriën in de huidmicrobiota.

Wat zijn de effecten van probiotica op de huid?

In crème of capsule?

Enkele probiotica worden topisch gebruikt om de huidflora te herstellen. De stammen Lactobacillus plantarum en Lactobacillus rhamnosus GG en Bifidobacterium breve worden regelmatig in de samenstellingen opgenomen. Het gaat hier bijgevolg om een lokale behandeling om de barrièrefunctie van de huid met natuurlijke ingrediënten te herstellen. 

Lactobacillen en bifidobacteriën via orale inname 

Diezelfde probiotische stammen kunnen via orale inname worden gebruikt om gelijktijdige systemische problemen te behandelen.

F H Al-Ghazzewi, R F Tester, Impact of prebiotics and probiotics on skin health 2014 Benef Microbes 2014 Jun 1;5(2):99-107. doi: 10.3920/BM2013.0040.
M Rahmati Roudsari , R Karimi, S Sohrabvandi, A M Mortazavian Health effects of probiotics on the skin? 
Jacqueline Lena Boyajian , Merry Ghebretatios, Sabrina Schaly, Paromita Islam, Satya Prakash  Microbiome and Human Aging: Probiotic and Prebiotic Potentials in Longevity, Skin Health and Cellular Senescence, 
Ellis, S. R., Nguyen, M., Vaughn, A. R., Notay, M., Burney, W. A., Sandhu, S., & Sivamani, R. K. The skin and gut microbiome and its role in common dermatologyic conditions. Microorganisms, 7(11), 550.  (2019).