Heilzame effecten van antioxidanten: voedingsbronnen en biologische rollen

Wat betekent antioxidant?

Antioxidanten zijn stoffen die helpen om de cellen te beschermen tegen de schade veroorzaakt door vrije radicalen. Vrije radicalen zijn instabiele moleculen die de cellen en hun genetische materiaal kunnen aantasten, wat tot vroegtijdige veroudering kan leiden. Antioxidanten neutraliseren de schadelijke effecten van vrije radicalen door hun elektronen af te vangen, waardoor ze minder actief worden.

Antioxidanten, de troetelkinderen van de anti-aging oplossingen, verdedigen het organisme tegen pro-oxiderende vrije radicalen. De natuurlijke antioxidanten zijn voornamelijk vitaminen (A, C, E), mineralen (zink, selenium) en flavonoïden (aanwezig in fruit en groenten).

Welke rol spelen vrije radicalen?

Net als elk levend wezen waarvan ze het kleinste deeltje uitmaken, verbruiken cellen energie.

Het mitochondrium is de energieleverancier van een cel. Met behulp van zuurstof kan dit aan het einde van een ingewikkelde chemische reactie adenosinetrifosfaat (ATP) moleculen produceren met een hoog energiepotentieel. Maar bij dit fenomeen komen ook geactiveerde geoxygeneerde componenten (GGC) vrij waaronder vrije radicalen.

Vrije radicalen zijn atomen die worden gekenmerkt door de aanwezigheid van een ongepaard elektron, wat ze onstabiel en schadelijk maakt, onder andere voor DNA-moleculen, eiwitten en vetten.

Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn ze niet alleen maar schadelijk! Ze zijn betrokken bij diverse andere beschermende mechanismen en spelen essentiële rollen voor het organisme, zoals o.a. bij het afweersysteem, de bevruchting van de eicel, de vernietiging van beschadigde cellen en de verwijdering van bacteriën.

Aangezien alles in de chemie van de levende wezens een kwestie van evenwicht is, wordt de werking van vrije radicalen van nature tegengegaan door antioxidanten.

Wat houdt een antioxiderend effect in?

Een antioxidant is in staat om een vrij radicaal te neutraliseren door er eenvoudigweg een elektron aan af te staan. Dit heeft geen gevolgen voor de stabiliteit van de antioxidant zelf, maar herstelt die van het vrije radicaal en biedt het als het ware een tweede leven als stabiel atoom!

Er bestaan twee bronnen van antioxidanten:

• een exogene bron via voeding die hoofdzakelijk uit fruit en groenten bestaat. Deze vormt een essentiële aanvoer van antioxiderende moleculen: vitamine C en E, carotenoïden, ubichinon, flavonoïden, glutathion of liponzuur.
• een endogene bron met bepaalde door het lichaam geproduceerde enzymen, eiwitten en endonucleases.

Oxidatieve of oxiderende stress

Van nature wordt de vorming van vrije radicalen perfect beheerst door het lichaam.

De balans tussen pro- en antioxidanten blijft dan in evenwicht. Als het organisme meer radicalen dan antioxidanten produceert, spreken we van oxidatieve (of oxiderende) stress, die verantwoordelijk is voor een vroegtijdige veroudering van de cellen. Het algemene functioneren van het lichaam wordt verzwakt door de schadelijke werking van vrije radicalen.

De levenswijze speelt een fundamentele rol in het evenwicht tussen pro- en antioxidanten. Ultragetransformeerde voedingsmiddelen of suikerhoudende dranken, te veel vetten, exogene verontreinigende stoffen als tabak, geneesmiddelen, uv-stralen van de zon en milieuverontreiniging verhogen de aanmaak van vrije radicalen en verlagen het vermogen van het lichaam om antioxidanten te produceren. Het evenwicht raakt daardoor verder verstoord.

Welke voedingsstoffen bevatten veel antioxidantenn

Het is dus essentieel om de voorkeur te geven aan voedingsmiddelen met een hoog gehalte antioxidanten, die dus rijk zijn aan voedingsstoffen uit de familie van de polyfenolen, aan vitaminen (A, B-groep, C, E) en aan antioxiderende oligo-elementen (selenium, zink) om het metabolisme te stimuleren en vrije radicalen te bestrijden.

Aangezien seizoengroenten en -fruit die vers worden geoogst en geplukt een hogere voedingswaarde hebben, raden we aan om uw inname daarop af te stemmen, zonder evenwel af te zien van dit plantaardige meerderheidsaandeel in uw voeding, vooral tijdens de zwangerschap.

Om ervoor te zorgen dat uw lichaam zo goed mogelijk profiteert van de micronutriënten met antioxiderende eigenschappen, bereidt u uw voedingsmiddelen bij voorkeur voor met zachte bereidingswijzen.

Enkele ideeën voor uw winkelmandje

Vitamine A (betacaroteen of provitamine A): wortel, paardenbloem, peterselie, sla, groene groenten, fruit en groente met geel of oranje vruchtvlees.

Vitamine C: acerola (kers), zwarte bes, peterselie, paprika’s, dragon, kiwi, aardbeien, frambozen, koolsoorten, tuinkers, citrusvruchten.

Vitamine E: zonnebloemolie, tarwekiemen, ongepelde amandelen, tomaten, kiwi’s, koolsoorten en alle groene bladgroenten.

Vitamine uit groep B: groene bladgroenten, voedingsgist, lever, schaaldieren, vette vis, rauwe eierdooier, tuinkers, spinazie, zuring, veldsla.

Selenium/Zink: zeevruchten, vlees en eieren, volkoren granen, bepaalde specerijen (kurkuma, kruidnagel), noten (walnoten, pecannoten) en oliehoudende zaden.

In het kader van een gezonde en gevarieerde voeding kunnen antioxidanten worden aangevoerd in de vorm van voedingssupplementen.